David Buettner นักเขียนชาวอเมริกันแห่งนิตยสาร National Geographic เคยตั้งคำถามว่า อะไรบ้างที่จะช่วยให้คนเรามีอายุยืนยาว

ไม่ใช่อายุยืนอย่างเดียว แต่ต้องยืนแบบมีสุขภาพดีด้วย

เดวิดและทีมงานเนชันแนลจีโอกราฟฟิค จึงสอดส่องคนในพื้นที่ต่างๆ ทั่วโลก เพื่อหาหมู่บ้านหรือเมืองที่มีประชากรอายุเกิน 100 ปีในสัดส่วนที่มากกว่าปกติ (เขาเรียกพื้นที่เหล่านี้ว่า Blue Zones)

หนึ่งในบลูโซนที่ทีมงานค้นพบ คือเกาะโอกินาว่าประเทศญี่ปุ่น ซึ่งอยู่ห่างจากโตเกียวลงมาทางใต้ประมาณ 1200 กิโลเมตร

ที่โอกินาว่า:

– คนอายุขัยเฉลี่ยสูงกว่าคนอเมริกัน 7 ปี
– มีสัดส่วนคนอายุเกิน 100 มากกว่าอเมริกา 5 เท่า
– มีสัดส่วนคนเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่และมะเร็งเต้านมเป็น 1/5 ของชาวอเมริกัน
– มีคนเป็นโรคหัวใจเพียง 1/6 ของชาวอเมริกัน

อะไรคือเคล็ดลับที่ทำให้ชาวโอกินาว่าอายุยืนและแข็งแรงขนาดนี้

ทีมงานเนชันแนลจีโอกราฟฟิคค้นพบ 3 ปัจจัยหลักด้วยกันครับ

1. อาหารที่กิน
2. กิจกรรมที่ทำ
3. ความสัมพันธ์ที่มี

มาเจาะทีละข้อนะครับ

1.อาหารที่กิน
ชาวโอกินาว่ากินอาหารที่มาจากพืชเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นผักหรือถั่วนานาชนิด ชาวโอกินาว่ายังกินเต้าหู้มากกว่าชาวอเมริกันถึง 8 เท่า

ที่สำคัญไม่แพ้อาหารคือวิธีการกิน ชาวโอกินาว่าจะใช้จานที่ค่อนข้างเล็ก (และอาจเล็กมากเมื่อเทียบกับชาวอเมริกัน!) เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวเองกินเยอะเกินไป (prevents from overeating) นอกจากนั้นชาวโอกินาว่ายังทำตามคำสอนของขงจื๊อที่บอกว่า Hara Hachi Bu ซึ่งแปลว่ากินให้อิ่มเพียง 80%

2. กิจกรรมที่ทำ
ชาวอเมริกัน (หรือจะว่าไปแล้วสังคมคนเมืองทั้งหมดรวมถึงในไทยด้วย) จะแบ่งชีวิตในวัยผู้ใหญ่ออกเป็นสองวัย คือวัยทำงานกับวัยเกษียณ

แต่คำว่าเกษียณหรือ retire นั้น ไม่มีอยู่ในภาษาของชาวโอกินาว่า*

หลักการที่ชาวโอกินาว่าใช้ในการดำรงชีวิตคือคำว่า “Ikigai” อิคิไก ซึ่งแปลคร่าวๆ ได้ว่า “เหตุผลที่เราตื่นขึ้นมาในตอนเช้า” – the reason for which you wake up in the morning

เดวิดบอกว่าในชีวิตคนเรานั้น มีสองปีที่อันตรายที่สุด

ปีแรกคือปีที่เราเกิด (เพราะเราอาจเสียชีวิตตอนคลอดได้)

อีกปีหนึ่งคือปีที่เราเกษียณ (เพราะนั่นอาจะเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำให้เราสูญเสียความหมายของการมีชีวิตอยู่)

เดวิดยกตัวอย่าง Ikigai ของชาวโอกินาว่าขึ้นมาสามตัวอย่าง

Ikigai ของชายอายุ 102 ปีคนหนึ่งคือการฝึกฝนและถ่ายทอดศิลปะป้องกันตัว (martial art)

Ikigai ของชาวประมงอายุ 100 ปี คือการออกทะเลหาปลามาให้ครอบครัวสัปดาห์ละสามครั้ง

Ikigai ของหญิงอายุ 102 ปีคือช่วยการดูแลโหลนของเธอซึ่งอายุแค่ 6 เดือน

เดวิดยังบอกอีกว่าคนอายุยืนที่อยู่ในแถบ Blue Zone ทั่วโลกนั้น จะมีกิจกรรมที่ต้องออกแรง (physical activity) เป็นประจำทุกวัน เช่นการเดินป่า ตัดไม้ ทำสวน ฯลฯ

3. ความสัมพันธ์ที่มี
เมื่อสิบห้าปีที่แล้ว โดยเฉลี่ยคนอเมริกันจะมีเพื่อนสนิท 3 คน แต่ปัจจุบันเหลือแค่คนครึ่ง

ขณะที่ในสังคมของชาวโอกินาว่านั้น ทุกคนจะมี “โมไอ” (Moai) ตั้งแต่เด็ก และแม้ว่ากลุ่มนี้อาจจะไม่ได้เกี่ยวพันกันทางสายเลือด แต่ก็จะดูแลกันราวกับคนในครอบครัวไปจนแก่เฒ่า

ถ้าใครคนใดคนหนึ่งได้โชคลาภก็ต้องเอามาแบ่งปันกับเพื่อนในกลุ่ม ถ้าใครเจอปัญหาอะไรคนในกลุ่มก็ต้องพร้อมลงไปช่วยเหลือ

หนึ่งในโมไอที่เดวิดไปสัมภาษณ์มีสมาชิก 5 คน อยู่ในกลุ่มเดียวกันมา 97 ปี และอายุเฉลี่ยของสมาชิกคือ 102 ปี

---

โดยสรุป เคล็ดลับอายุยืนของชาวโอกินาว่าก็คือ

– Hara Hachi Bu กินให้อิ่มเพียง 80% โดยเน้นอาหารที่มาจากพืชผัก
– Ikigai หาคำตอบให้ได้ว่า แต่ละวันเราตื่นขึ้นมาเพื่ออะไร และให้เวลากับกิจกรรมที่เติมเต็มความหมายนั้น
– Moai มีเพื่อนสนิทหรือคนที่เราจะไว้ใจได้เวลาที่เราตกทุกข์ได้ยาก

สำหรับตัวผมเอง ข้อหนึ่งกับข้อสองน่าจะพอทำได้ด้วยตนเอง ส่วนข้อสามอาจจะต้องปรับปรุงหน่อยเพราะใช้ชีวิตแบบคนเมืองมาซะจนเคย

ขอตัวไปทดสอบเคล็ดลับเหล่านี้ก่อน

อีก 70 ปีจะมารายงานผลครับ!

---

ป.ล. หลังจากศึกษา Blue Zones มาทั่วโลกเดวิดสรุปปัจจัยอายุยืนไว้ทั้งหมด 9 ข้อ อันได้แก่ เคลื่อนไหวอยู่เสมอ-ใช้ชีวิตแบบมีจุดหมาย-รู้จักผ่อนคลาย-กินอิ่ม 80%-กินผักเป็นหลัก-ดื่มไวน์นิดหน่อย-เข้ากลุ่มกิจกรรมทางศาสนา-ครอบครัวต้องมาก่อน-มีกัลยาณมิตร

---

* ผมเชื่อว่าคำว่า “เกษียณ’ น่าจะมีอยู่ในภาษาญี่ปุ่น แต่ในที่นี้เดวิดเขาอาจจะหมายถึงภาษาท้องถิ่นของชาวโอกินาว่าที่ไม่มีคำๆ นี้หรือคอนเซ็ปต์นี้

---

ขอบคุณข้อมูลจาก TED: How to live to be 100+ by David Buettner

อ่านตอนใหม่ๆ ได้ทุกวันที่ Facebook Page Anontawong’s Musings (กดไลค์แล้วเลือก See First หรือ Get Notifications ก็จะไม่พลาดตอนใหม่ครับ)

อ่านตอนเก่าๆ ได้ที่ https://anontawong.com/archives/

ดาวน์โหลดอีบุ๊ค “เกิดใหม่”