“การถามเป็นพฤติกรรมทางปัญญาที่สร้างสรรค์กว่าการตอบ เพราะถ้าไม่มีคำถาม ก็จะไม่มีคำตอบ ไม่ว่าคำตอบนั้นจะยิ่งใหญ่แค่ไหน…คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่าเป็นเพราะเรียนรู้ไม่มากพอจึงออกไปหาความรู้เพิ่มเติม ทว่าไม่มีใครรู้น้อยเกินกว่าจะสร้างคำถาม เหตุผลที่เราไม่สามารถดึงสิ่งที่เรียนรู้ออกมาใช้ได้ ไม่ใช่เพราะความรู้น้อย แต่เพราะสร้างคำถามไม่เป็นต่างหาก”

– คิมจงวอน หนังสือ “อะไรทำให้ชีวิตเราดีกว่าเมื่อวาน”

Yuval Harari ผู้เขียนหนังสือ Sapiens เคยพูดถึงความแตกต่างระหว่างความรู้ความเข้าใจทางจิตวิญญาณ (spirituality) และการมีศาสนา (religion)

Spirituality เป็นเรื่องของคำถาม

Religion เป็นเรื่องของคำตอบ

Spirituality คือคำถามอย่างเช่นความหมายของชีวิตคืออะไร ความดีงามคืออะไร และเราก็เริ่มออกเดินทางด้วยความกล้าและความพร้อมที่จะไปไหนก็ได้ที่คำถามจะพาเราไป

Religion คือการที่มีคนเดินมาบอกเราว่า นี่แหละคือคำตอบ คุณต้องเชื่อสิ่งเหล่านี้ ถ้าหากไม่เชื่อคุณก็จะถูกแผดเผาในนรก

คำถามจึงมีชีวิตชีวา เพราะมันจุความเป็นไปได้เอาไว้มากมาย

ส่วนคำตอบนั้นตายไปแล้ว เพราะมันคือ “ข้อสรุป” ที่ความเป็นไปได้ทั้งหลายสิ้นสุดลง

เมื่อคนสองคนเห็นนักธุรกิจที่ประสบความสำเร็จไปเสียทุกด้าน คนแรกอาจจะได้ข้อสรุปว่า “น่าอิจฉาจังเลย สงสัยทำบุญมาดี”

แต่คนที่สองอาจจะได้คำถามว่า “เราจะเรียนรู้อะไรจากคนคนนี้เพื่อที่เราจะมีชีวิตที่ดีขึ้นได้บ้างนะ”

การด่วนสรุปหรือตัดสินนั้นใครก็ทำกันได้ มีเพียงส่วนน้อยที่ไม่หยุดอยู่แค่นั้น

เมื่อรู้จักตั้งคำถามที่ดี มันจะพาเราไปยังที่แห่งใหม่

เพราะคำถามสำคัญกว่าคำตอบเสมอครับ