เราทุกคนล้วนเคยผ่านช่วงชีวิตที่มั่นใจในความคิดของตัวเองมากๆ

โดยเฉพาะถ้าเราอินเรื่องการเมืองและเลือกฝักเลือกฝ่ายเรียบร้อย แถมยังอ่านและศึกษามาอย่างมากมาย (แต่ส่วนใหญ่จะอ่านแต่งานของฝ่ายที่เราเชียร์) เราก็ยิ่งมีความเชื่อมั่นว่าฝ่ายเราถูก ส่วนอีกฝ่ายนั้นเป็นคนผิดอย่างไม่ต้องสงสัย

Jordan Peterson ผู้เขียนหนังสือ 12 Rules for Life ตั้งคำถามชวนคิดว่า “มีโอกาสกี่เปอร์เซ็นต์ที่คนที่คุณต่อต้านเขาจะฉลาดน้อยกว่าคุณและมีศีลธรมต่ำกว่าคุณ?”

หนุ่มสาวอาจจะตอบว่า 80% หรือ 90% ส่วนคนที่ผ่านชีวิตมามากพอจะไม่ได้ตอบเป็นตัวเลขที่สูงขนาดนั้น

คนที่มีวุฒิภาวะจะมี intellectual humility หรือความถ่อมตนทางปัญญา

Intellectual humility จะมีขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเรามีวิมังสาและไม่หลอกตัวเอง เพราะเห็นประจักษ์มากับตาว่าสิ่งที่เคยมั่นใจนักหนาก็ยังพลิกโผได้เสมอ

“The belief that one’s own view of reality is the only reality is the most dangerous of all delusions.”
-Paul Watzlawick

ความจริงไม่ได้มีเพียงหนึ่งเดียว ยิ่งเรายึดมั่นในความคิดตัวเองเท่าไหร่ เราก็จะยิ่งพลาดเป้ามากขึ้นเท่านั้น

ขอให้เราทุกคนมีความถ่อมตนทางปัญญา เพราะนั่นคือสัญญาว่าเรากำลังจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่อย่างแท้จริงครับ