ส่วนผู้ชนะใช้อดีตเป็นแหล่งเรียนรู้เพื่ออิ่มเอมกับปัจจุบันและมุ่งหวังกับอนาคต

“Losers live in the past. Winners learn from the past and enjoy working in the present toward the future.”
-Denis Waitley

ถ้าอยากเป็นคนอมทุกข์ หนึ่งในนิสัยสำคัญที่เราต้องมีคือการเป็นคนช่างเปรียบเทียบ

เปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่นที่เขารวยกว่า หล่อกว่า มีแฟนสวยกว่า

หรือเปรียบเทียบปัจจุบันกับอดีตที่เราเคยมีความสุขกว่านี้

จุดอ่อนของการเปรียบเทียบแบบแรกคือเราไม่มีทางรู้เลยว่าคนที่เขารวยเขาสวยกว่าเรานั้นมีความทุกข์อะไรบ้าง เราเห็นแต่สิ่งที่เขาอยากให้เราเห็นเท่านั้น

จุดอ่อนของการเปรียบเทียบแบบที่สองก็คือเรามักจะจำอดีตได้ดีกว่าที่มันเป็นเสมอ

Daniel Kahneman เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม (behavioral economics) บอกว่าตัวตนของเรา ณ ตอนที่สัมผัสประสบการณ์นั้น (experiencing self) กับตัวตนของเราที่จำประสบการณ์นั้น (remembering self) เป็นคนละคนกัน

ตอนที่เราเป็นเด็กม.ปลาย (experiencing self) เราก็รู้สึกว่าชีวิตเราก็งั้นๆ แหละ อยากจะโตไวๆ จะได้มีเงินซื้อโน่นซื้อนี้ แต่พอโตมาแล้วเรากลับระลึกถึงสมัยเรียนม.ปลายอย่างมีความสุขและแสนคิดถึง (remembering self)

อดีตจึงไม่ใช่ที่ที่เราควรพาตัวเองกลับไปบ่อยนัก เพราะมันไม่ได้ตรงกับความเป็นจริง แถมไม่มีอยู่จริงด้วย

สิ่งเดียวที่มีอยู่จริงคือปัจจุบัน

ดังนั้น อย่าใช้อดีตเป็นที่ซ่อนตัวจากความจริงเลยนะครับ

เพราะยังไงความจริงก็ตามหาคุณเจออยู่ดี

วันนี้วันศุกร์ มาฟังนิทานกันนะครับ

กาลครั้งหนึ่งในป่าใหญ่ มีต้นแอปเปิ้ลที่รักและเอ็นดูเด็กผู้ชายตัวเล็กๆ คนหนึ่งมาก

เด็กคนนั้นจะมาเล่นกับเธอทุกวัน เก็บใบไม้ที่ตกอยู่มาทำเป็นมงกุฎและเล่นบทราชาแห่งพงไพร

เขาจะปีนป่ายเธอขึ้นไป โหนตัวเองกับกิ่งของเธอและเด็ดแอปเปิ้ลมากิน แล้วจากนั้นเขาและเธอก็จะเล่นซ่อนแอบกัน

เมื่อเด็กน้อยเล่นจนเหนื่อยอ่อน เขาก็จะล้มตัวลงนอนใต้ร่มเงาของเธอ

เด็กน้อยรักต้นไม้เหลือเกิน

และต้นไม้ก็มีความสุขมาก

แล้ววันเวลาก็ผ่านไป

เด็กผู้ชายก็โตขึ้น

ต้นไม้ต้องใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่เพียงลำพัง

แล้ววันหนึ่งเด็กชายก็ปรากฎตัว

ต้นไม้จึงเอ่ย “มาสิเด็กน้อย มาปีนป่ายฉัน โหนกิ่งของฉัน เด็ดแอปเปิ้ลกิน มาเล่นใต้ร่มของฉัน เธอจะได้มีความสุขไงล่ะ”

“ผมโตเกินกว่าจะมาปีนต้นไม้หรือเล่นกับคุณแล้ว” เด็กชายตอบ

“ผมอยากจะซื้อของ อยากออกไปสนุก ผมอยากมีเงินน่ะครับ”

“ขอโทษจริงๆ นะ” ต้นไม้กล่าว “ฉันไม่มีเงิน ฉันมีแค่ใบและลูกแอปเปิ้ล เก็บแอปเปิ้ลของฉันไปขายในเมืองสิ เธอจะได้มีเงิน และเธอก็จะได้มีความสุขไงล่ะ”

เด็กน้อยจึงปีนขึ้นไปเก็บแอปเปิ้ลและเดินจากไป

และต้นไม้ก็แสนสุขใจ

แต่เด็กน้อยก็หายไปนานเหลือเกิน

นานจนต้นไม้เศร้า

แล้ววันหนึ่งเด็กน้อยก็กลับมา

ต้นไม้ดีใจจนกิ่งกระดิก

“มาสิเด็กน้อย มาปีนป่ายฉัน โหนกิ่งของฉัน แล้วเธอจะได้มีความสุข”

“ผมยุ่งเกินกว่าจะมาปีนต้นไม้แล้ว” เด็กชายตอบ

“ผมอยากมีบ้านซักหลัง” เขาพูดต่อ “ผมอยากมีภรรยา อยากมีลูก ผมเลยต้องมีบ้าน คุณมีบ้านให้ผมซักหลังมั้ย?”

“ฉันไม่มีบ้านหรอกนะ” ต้นไม้ตอบ “ป่านี้คือบ้านของฉัน แต่เธอตัดกิ่งของฉันเพื่อเอาไปสร้างบ้านได้นะ เธอจะได้มีความสุขไงล่ะ”

เด็กชายจึงตัดกิ่งของเธอไปจนหมดแล้วเดินจากไป

และต้นไม้ก็แสนสุขใจ

แต่เด็กน้อยหายไปนานเหลือเกิน…

จนวันที่เขากลับมา ต้นไม้ดีใจมาก มากเสียจนเกือบจะพูดอะไรไม่ออก

“มาสิเด็กน้อย มาเล่นกับฉัน” เธอกระซิบ

“ผมแก่และเศร้าเกินไปที่จะเล่นกับคุณแล้ว” เด็กน้อยตอบ

“ผมอยากได้เรือซักลำที่จะพาผมไปให้พ้นจากที่นี่ คุณมีเรือมั้ย?”

“ตัดลำต้นของฉันเพื่อเอาไปทำเป็นเรือสิ” ต้นไม้ตอบ

“เธอจะได้ล่องเรือไปในที่อันแสนไกล แล้วเธอจะได้มีความสุขไงล่ะ”

เด็กน้อยจึงตัดต้นไม้แล้วเดินจากไป

และต้นไม้ก็แสนสุขใจ

…จริงๆ ก็ไม่หรอกนะ

วันเวลาผ่านไปเนิ่นนาน

เด็กน้อยคนนั้นก็กลับมา

“ขอโทษนะเด็กน้อย” ต้นไม้กล่าว “แต่ฉันไม่เหลืออะไรที่จะมอบให้เธอแล้ว ลูกแอปเปิ้ลฉันก็หมดแล้ว”

“ฟันของผมโคลงเคลงจนเคี้ยวแอปเปิ้ลไม่ไหวแล้ว” เด็กน้อยตอบ

“กิ่งก้านของฉันก็ไม่เหลือให้เธอห้อยโหนแล้ว”

“ผมไม่มีแรงพอที่จะห้อยโหนอะไรอีกแล้ว”

“ลำต้นของฉันก็ไม่มีแล้วเหมือนกัน” ต้นไม้กล่าว

“ผมปีนต้นไม้ไม่ได้แล้ว ผมเหนื่อยเกินกว่าจะปีนอะไรแล้ว” เด็กน้อยตอบ

“ฉันเสียใจจริงๆ  ฉันน่าจะให้อะไรเธอได้มากกว่านี้ แต่ตอนนี้ฉันไม่เหลืออะไรเลย ฉันเป็นเพียงตอไม้แก่ๆ ตอหนึ่งเท่านั้น ขอโทษจริงๆ นะ”

“ตอนนี้ผมไม่ได้ต้องการอะไรอีกแล้ว” เด็กชายบอก

“ขอแค่ที่เงียบๆ ให้ได้นั่งพักก็พอ ตอนนี้ผมล้าเหลือเกิน”

“ถ้าอย่างนั้น” ต้นไม้ตอบพร้อมทั้งพยายามยืดตัวให้สูงที่สุดเท่าที่จะทำได้ “ตอไม้นี้ก็เหมาะแก่การนั่งพักมากๆ เลยนะ มาสิเด็กน้อย นั่งลงตรงนี้ แล้วพักให้สบาย”

เด็กน้อยจึงนั่งลง

และต้นไม้ก็แสนสุขใจ

—–

ขอบคุณนิทานจาก Shel Silverstein The Giving Tree

เพราะ “โอกาส” มักใช้นามแฝงว่า “งานหนัก” หรือ “งานยาก”

“Opportunities are usually disguised as hard work, so most people don’t recognize them.”
-Ann Landers

โดยวิวัฒนาการ สมองของสิ่งมีชีวิตแทบทุกชนิดจะถูกตั้งโปรแกรมให้ “ประหยัดพลังงาน”

พลังงานขาเข้าของสิ่งมีชีวิตก็คือ “อาหาร”

ในสมัยที่เรายังเป็นมนุษย์ถ้ำอยู่นั้น การจะได้อาหารซักมือหนึ่งถือเป็นเรื่องใหญ่ เพราะเราอาจต้องเดินป่าหลายชั่วโมง อาจต้องวิ่งเป็นสิบกิโล อาจต้องเสี่ยงภัยกับสัตว์ร้ายต่างๆ นานา กว่าจะหาหมูป่าซักตัวมาเป็นอาหารให้กับครอบครัวและคนในเผ่าได้

และแม้ว่าจะกินอิ่มท้องแล้ว ก็ไม่มีอะไรจะการันตีว่าพรุ่งนี้จะล่าหมูป่าได้อีก

ดังนั้น สมองจึงต้องควบคุม “พลังงานขาออก” ให้ดีๆ ไม่ให้เสียมันไปกับเรื่องที่ไม่เกี่ยวข้องกับความอยู่รอด

จึงเป็นเรื่องธรรมชาติมาก ที่คนเราจะหลีกเลี่ยงอะไรก็แล้วแต่ที่ทำให้เสียพลังงาน

แต่ในยุคสมัยนี้ การหาอาหารมาเติมพลังงานให้ร่างกายเรานั้นไม่ใช่เรื่องเสี่ยงอีกแล้ว

“การออกหาอาหาร” สำหรับคนยุคใหม่ ไม่มีอะไรมากไปกว่าการเดินไปเปิดตู้เย็นหรือปั่นจักรยานไปปากซอย

“พลังงานเขาเข้า” จึงเป็นสิ่งหาง่ายกว่าที่เคยเป็นมา แต่สมองของเรายังไม่ได้วิวัฒนาการตามไปด้วย มันเลยยังบอกตัวเองว่า “จงประหยัดพลังงานขาออกนะ ไม่อย่างนั้นเจ้าอาจจะตาย”

และนี่คือเหตุผลที่คนเราชอบเดินหนีงานยากๆ เพราะงานยากนั้นต้องใช้พลังงานเยอะ สมองก็เลยกลัวเอาไว้ก่อน

แต่ความก้าวหน้าของคนแปรผันกับระดับความยากของงานที่เขายินดีจะทำ

ถ้าทำงานยากน้อย ก็ก้าวหน้าช้า ถ้าทำงานยากเยอะ ก็ก้าวหน้าเร็ว

ก็ขึ้นอยู่กับเราว่าอยากจะก้าวหน้าเร็วแค่ไหน

ขอเพียงแต่เราเข้าใจว่า ที่เรากลัวงานยาก มันมีสาเหตุมาจากโปรแกรมสมองที่ยังไม่อัพเดต

ถ้าความรู้สึก “กลัวงานยาก” เกิดขึ้นเมื่อไหร่ อาจต้องเตือนสมองตัวเองครับว่า พลังงานหาไม่ยากหรอก

แค่เดินไปเปิดตู้เย็นก็เจอแล้ว

ป.ล. โพสต์นี้ไม่ได้สนับสนุนให้หาของกินทุกครั้งที่เจองานยากนะครับ

เมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้วผมเคยไปปฏิบัติธรรมในสำนักสงฆ์ ลองถือศีล 8 กินข้าววันละมื้อเดียว

ก่อนจะไปก็หวั่นใจพอสมควร เพราะสมัยนั้นผมเป็นคนค่อนข้างกินจุ ถ้าได้กินวันละมื้อเดียวตอนเย็นต้องหิวแย่แน่ๆ

แต่พระท่านก็สอนว่า เวลากิน ให้กินอิ่มแค่ 80% จากนั้นก็ดื่มน้ำตาม แล้วมันจะอิ่มพอดีเอง

พอได้ลองทำ ก็อยู่ได้จริงๆ

—–

ผมเป็นมือวางอันดับหนึ่งในบ้านเรื่องการทำมาม่า

ผมไม่ค่อยนิยมต้มมาม่าในไมโครเวฟ เพราะรู้สึกว่าต้มในหม้อกับเตาแก๊สนั้นอร่อยกว่า

เคล็ดลับคือต้องเลียนแบบวิธีการทำก๋วยเตี๋ยว คือพอต้มเส้นสุกแล้ว แทนที่จะเทน้ำออก ให้เอาตะแกรงตักเส้นขึ้นมาสะบัดให้เส้นสะเด็ดน้ำ เอาใส่ชาม แล้วค่อยเทน้ำตามลงไป

ผมได้ค้นพบว่า ถ้าต้มเส้นนุ่มกำลังดี ถึงเวลากิน เส้นมันจะสุกเกินไป

หรือถ้าใส่น้ำลงไปพอดี เวลากินความเข้มข้นจะไม่เพียงพอ

ดังนั้น ผมจะคอยเตือนตัวเองเสมอว่าให้เอาเส้นขึ้นจากน้ำให้เร็วเกินไปนิดนึง และใส่น้ำซุปให้น้อยไปนิดนึง แล้วมันจะออกมาอร่อยพอดีเอง

—–

ที่วงใน (บริษัทที่ผมอยู่) เราจะมีประชุมใหญ่ทุกสามเดือน เพื่อให้แต่ละทีมมานำเสนอว่าทำอะไรสำเร็จมาบ้างและสิ่งที่เราจะทำต่อไปคืออะไร

เนื่องจากมีทีมค่อนข้างเยอะ แต่ละคนจึงได้เวลาพรีเซ้นต์แค่ 7 นาทีเท่านั้น (จะมีคนคอยจับเวลาและชูป้ายเตือน)

เท่าที่สังเกตตัวเอง เมื่อไหร่ที่เตรียมเนื้อหามาพอดี ผมมักจะพูดไม่ทัน จนทำให้ลนและพูดเร็วจนฟังไม่รู้เรื่อง

แต่ถ้าเตรียมเนื้อหามาน้อยเกินไปนิดนึง เช่นเตรียมมาพูดแค่ 5 นาที ผมจะพูดได้เป็นจังหวะจะโคนมากขึ้น และพรีเซนต์ออกมาได้มีพลัง

แม้จะเตรียมเนื้อหามาน้อยกว่าที่อยาก แต่สาระสำคัญก็ไม่ตกหล่น เพราะเราได้คัดมาเป็นอย่างดีแล้ว

—–

เราอยู่ในยุคที่ตัวเลือกมีหลากหลายกว่าที่เคยเป็นมา

ไอ้นั่นก็ดี ไอ้นี่ก็น่าสนใจ

คนที่จะโดดเด่นจึงไม่ใช่คนที่มีข้อมูลมากกว่าใคร แต่คือคนที่สามารถเข้าถึงแก่นของเรื่องและนำเสนอมันออกมาได้อย่างกระชับ น่าสนใจ และน่าจดจำ

ความสุขก็เหมือนกัน ถ้าได้ทุกอย่างเต็มที่ตามที่ใจอยาก มันอาจจะเต็มเกินไปจนไม่มีพื้นที่ว่างสำหรับความสุขก็ได้

บางทีเราอาจต้องใช้ชีวิตให้เหมือนยาคูลท์ ที่ขวดมันเล็กเกินไปนิดนึงตลอดมา

แต่กินทีไรก็มีความสุขทุกครั้งจริงมั้ยครับ?